سامانه اعلام حريقسامانه اعلام حريق، به مجموعهاي از قطعات الكترونيكي گفته ميشود كه وظيفه آشكارسازي حريق در اماكن مختلف را بر عهده دارد
1. انواع سامانه هاي اعلام حريق
2. استانداردهاي سيستم اعلام حريق
3. اجزاي تشكيل دهنده سيستمهاي اعلام آتش سوزي
3.1 آشكارسازها
3.2 سامانه مركزي
3.3 خروجي ها
3.4 سيم كشي
3.5 مانيتورينگ
4. سامانه اعلام حريق متعارف
5. سامانه اعلام حريق آدرس پذير
6. پانويس ها
انواع سامانههاي اعلام حريقسامانههاي اعلام حريق به سه گروه آدرس پذير، متعارف و بدون سيم (وايرلس) تقسيم مي شوند كه هر يك از اين سامانه ها خود به دو گروه خودكار و دستي تقسيم ميشوند. در سيستمهاي دستي، شستي اعلام حريق، تنها منبع تشخيص حريق است. درواقع كار تشخيص حريق در اينگونه سيستمها فقط به انسان سپرده شدهاست و در مكانهايي كه انسان حضور ندارد، كاربردي ندارند. بر خلاف اينگونه سيستمها، سيستمهاي اعلام حريق خودكار، وابستگي كمتري به تشخيص انسان دارند. سيستمهاي خودكار، به دو گروه آدرسپذير، و غير آدرسپذير تفكيك ميشوند. در سيستم آدرسپذير، علاوه بر اعلام حريق، محل دقيق وقوع آن نيز مشخص ميشود. استانداردهاي سيستم هاي اعلام حريق از جمله استاندارد هاي سيستم هاي اعلام حريق مي توان به UL، LPCB، EVPU، EN-54، NFPA72، BS5839 نام برد. اجزاي تشكيل دهنده سيستمهاي اعلام آتش سوزي سامانه هاي اعلام آتش خودكار قديمي، معمولاً از يك حسگر يا آشكارساز كه خود متصل به خروجي صوتي بود، تشكيل شده بودند. ولي اين سيستمها در سالهاي اخير، ديگر مورد استفاده قرار نميگيرند. سامانه هاي جديدتر معمولاً از تعدادي شستي اعلام حريق و تعدادي حسگر يا آشكارساز (Detector)، يك سامانه پردازش مركزي و چند خروجي تشكيل ميشوند. آشكارسازها حسگرها و آشكارسازهاي اعلام آتش، (بسته به اينكه به كدام مشخصه آتش حساس باشند) در گروههاي آشكارسازهاي دود، آشكارسازهايحرارت، آشكارسازهاي منو اكسيد كربن، آشكارساز شعله و آشكارسازهاي تركيبي جاي دارند. حسگر دود
حسگرهاي دود كار تشخيص دود در محل را برعهده دارند. اين حسگرها معمولاً در دو گروه حسگر نوريو حسگر يونيزاسيون جاي ميگيرند. حسگرهاي نوري با ارسال علايم نوري به يك گيرنده (كه در داخل خود حسگر مسقر است) ميزان تغيير و كاهش نور رسيده را اندازه گيري ميكنند و اگر تغيير آشكاري در ميزان نور دريافتي مشاهده كنند، آن را به آتش تعبير ميكنند. حسگرهاي يونيزاسيون، شامل دو صفحه نزديك به هم (الكترودها) هستند و از هواي محيط به عنوان الكتروليت استفاده ميكنند. چنانچه تغيير ناگهاني در غلظت هواي محيط روي دهد، حسگر آن را به آتش تعبير ميكند. حسگرهاي يونيزاسيون، حاوي مقادير كمي مواد راديواكتيو بوده (براي يونيزه كردن ذرات موجود در هواي اطراف الكترودها)و براي همين عمر دائمي ندارند.
حسگرهاي حرارت، كار تشخيص حرارت در محل را بر عهده دارند. روش كار اين حسگرها كاملاً مشابه جفت دما يا ترموكوپل يخچالهاي خانگي است. اين حسگرها در داخل خود دو صفحه از مواد متفاوت و چسبيده به هم دارند كه با گرم شدن و يا سرد شدن، جهت خم شدن صفحه تركيبي تغيير ميكند و باعث اتصال جريان ميشود. انواع جديدتر اين حسگرها داراي دماسنح بوده و به تغييرات درجه حرارت حساس ميباشد.
حسگرهاي تركيبي، حسگرهايي هستند كه از تركيب يك حسگر دود و يك حسگر حرارت بوجود آمدهاند و ميتوان خروجي آنها را بسته به حساسيت محل و تعداد اعلامهاي اشتباه بر روي و/يا تنظيم نمود. روشن است كه در حالت «يا» تعداد اعلامهاي اشتباه بيشتر بوده و در حالت «و» اعلام با تاخير بيشتري صورت ميگيرد.
سامانه اتصال به رايانه سامانه مركزي، يك سامانه تشخيص آتش سوزي است. در اين سامانه اعلامهاي حسگرها تجزيه و تحليل شده و براي اعلام حريق يا در حالتهاي مشكوك، اعلام نياز به بازبيني انسان تصميم گيري ميشود. اين سيستمها اغلب يه صفحه كليد براي ورود فرامين توسط انسان و مانيتور براي مشاهده فرامين مجهز هستند. اين سيستمها امروزه يه رايانه متصل شده و از طريق نرمافزار مخصوص خود، برنامه را دريافت ميكنند. يكي ديگر از وظايف اين سيستمها انتخاب نوع خروجي (آژير خطر عمومي، آژير خطر در جاهاي خاص، تماس با مركزآتش نشاني و ساير خروجيها) است.خروجيها خروجي سامانه هاي اعلام آتش سوزي، بسته به محل وقوع يا نوع آتش ايجاد شده، ميتواند شامل موارد مختلفي باشد. تماس خودكار با آتش نشاني محلي، روشن نمودن تابلوهاي خروج اضطراري، فعال سازي سامانه آتش خاموش كن خودكار، به صدا درآوردن آژيرهاي خطر، قفل كردن يا از حالت قفل خارج كردن دربهاي محلهاي مختلف (مانند در خروجيهاي اضطراري) همگي از مواردي است كه ميتواند بسته به تصميم سيستم انجام شود. سيم كشي دو روش كلي براي سيم كشي سيستمهاي اعلام آتش وجود دارد. روش حلقهاي (Loop) يا روش ستارهاي. در قديم كه سيستمهاي آدرسپذير وجود نداشتند، اغلب از روش حلقهاي استفاده ميشد. در اين روش، حسگرها برروي يك حلقه مستقر بودند و اين حلقه، از اتاقي به اتاق ديگر، و از حسگري به حسگر ديگر ميرسيد. بعدها، تصميم بر اين شد كه هرگروه از حسگرها كه مربوط به محلي خاص در ساختمان هستند، با رشته سيم مجزايي به سيستم مركزي متصل باشند تا بتوان تشخيص داد كه آتش سوزي دقيقاً در كدام محل رخ دادهاست. با پيشرفت فناوري، سيستم سيم كشي مجدداً به حالت حلقهاي بازگشتهاست. به اين مفهوم كه جريان تغذيه توسط دو رشته سيم و جريان اطلاعات توسط دو رشته ديگر با سيستم مركزي ميرسد. براي هر حسگر كد مخصوصي اختصاص داده شدهاست و سيستم بدون نياز به سيم كشي مجزا براي هر حسگر، آن حسگر و محل قرار گيري آنرا به خوبي (از روي كد مخصوصش) ميشناسد. ارسال كدها و اطلاعات بين حسگرها و سيستم مركزي در هر ثانيه چندين بار صورت ميگيرد و حسگر حتي نياز خود به سرويس و تعمير را نيز به سيستم مركزي اعلام مينمايد.مونيتورينگ
سامانه هاي اعلام و خاموشي آتش خودكار معمولاً از يك نمايشگر در قسمتهاي پر تردد يا نگهبانيها كه به صورت ۲۴ ساعت حضور دارند استفاده ميشود كه اين پنلها را Mimic panelمينامند
سيستم اعلام حريق متعارف سامانه متعارف از قديمي ترين انواع سيستمهاي اعلام حريق است كه عليرغم تغييرات كيفي اندك، هم چنان مورد استفاده قرار ميگيرد. در اين سيستم چندين حسگر(Detector) و شستي كه يك منطقه از ساختمان را پوشش ميدهند در قالب يك مدار به هم پيوسته، به تابلوي كنترل مركزي متصل ميشوند. بنابراين هر مدار نمايندهٔ يك منطقهاست. در ساختمانهاي عمومي اعلام ناشي از حريقي كوچك ممكن است موجب هراس تعداد زيادي و يا اخلال در روند معمولي فعاليتها گردد از اين رو در اين اماكن استفاده از پيش پيام سيستمهاي دو مرحلهاي مناسب تر است. همان گونه كه در تصاوير مشخص است، نحوهٔ هم بندي تجهيزات كشف و تشخيص نسبت به تابلوي كنترل مركزي به صورت شاخهاي و يا به عبارت ديگر شعاعي است. هر تابلوي كنترل مركزي متعارف ميتواند ۲،۴،۸ و يا مدارهاي بيشتري را پشتيباني كند. سامانه اعلام حريق آدرس پذير اصول كشف و تشخيص حريق در سامانه هاي آدرس پذير، مشابه سيستمهاي متعارف است، به جز اين كه در اين گونه سيستمها، هر يك از حسگر(Detector)هاي اتوماتيك و يا شستيها داراي آدرس منحصربهفردي هستند كه از طريق آن تابلوي كنترل مركزي قادر به شناسايي و تعيين هر يك از آن هاست. كنترل پنل مركزي اعلام حريق با استفاده از پروتكل هاي ارتباطي، اطلاعات وضعيت هر يك از تجهيزات اعلام حريق را تجزيه تحليل كرده و در هنگام وقوع حريق و يا خطاا در سامانه محل دقيق آلارم و يا خطا را مشخص مي كند. اين سيستمها به دو صورت حلقه و شاخه پيكربندي ميگردد.
سامانه اعلام حريقسامانه اعلام حريق، به مجموعهاي از قطعات الكترونيكي گفته ميشود كه وظيفه آشكارسازي حريق در اماكن مختلف را بر عهده دارد
1. انواع سامانه هاي اعلام حريق
2. استانداردهاي سيستم اعلام حريق
3. اجزاي تشكيل دهنده سيستمهاي اعلام آتش سوزي
3.1 آشكارسازها
3.2 سامانه مركزي
3.3 خروجي ها
3.4 سيم كشي
3.5 مانيتورينگ
4. سامانه اعلام حريق متعارف
5. سامانه اعلام حريق آدرس پذير
6. پانويس ها
انواع سامانههاي اعلام حريقسامانههاي اعلام حريق به سه گروه آدرس پذير، متعارف و بدون سيم (وايرلس) تقسيم مي شوند كه هر يك از اين سامانه ها خود به دو گروه خودكار و دستي تقسيم ميشوند. در سيستمهاي دستي، شستي اعلام حريق، تنها منبع تشخيص حريق است. درواقع كار تشخيص حريق در اينگونه سيستمها فقط به انسان سپرده شدهاست و در مكانهايي كه انسان حضور ندارد، كاربردي ندارند. بر خلاف اينگونه سيستمها، سيستمهاي اعلام حريق خودكار، وابستگي كمتري به تشخيص انسان دارند. سيستمهاي خودكار، به دو گروه آدرسپذير، و غير آدرسپذير تفكيك ميشوند. در سيستم آدرسپذير، علاوه بر اعلام حريق، محل دقيق وقوع آن نيز مشخص ميشود. استانداردهاي سيستم هاي اعلام حريق از جمله استاندارد هاي سيستم هاي اعلام حريق مي توان به UL، LPCB، EVPU، EN-54، NFPA72، BS5839 نام برد. اجزاي تشكيل دهنده سيستمهاي اعلام آتش سوزي سامانه هاي اعلام آتش خودكار قديمي، معمولاً از يك حسگر يا آشكارساز كه خود متصل به خروجي صوتي بود، تشكيل شده بودند. ولي اين سيستمها در سالهاي اخير، ديگر مورد استفاده قرار نميگيرند. سامانه هاي جديدتر معمولاً از تعدادي شستي اعلام حريق و تعدادي حسگر يا آشكارساز (Detector)، يك سامانه پردازش مركزي و چند خروجي تشكيل ميشوند. آشكارسازها حسگرها و آشكارسازهاي اعلام آتش، (بسته به اينكه به كدام مشخصه آتش حساس باشند) در گروههاي آشكارسازهاي دود، آشكارسازهايحرارت، آشكارسازهاي منو اكسيد كربن، آشكارساز شعله و آشكارسازهاي تركيبي جاي دارند. حسگر دود
حسگرهاي دود كار تشخيص دود در محل را برعهده دارند. اين حسگرها معمولاً در دو گروه حسگر نوريو حسگر يونيزاسيون جاي ميگيرند. حسگرهاي نوري با ارسال علايم نوري به يك گيرنده (كه در داخل خود حسگر مسقر است) ميزان تغيير و كاهش نور رسيده را اندازه گيري ميكنند و اگر تغيير آشكاري در ميزان نور دريافتي مشاهده كنند، آن را به آتش تعبير ميكنند. حسگرهاي يونيزاسيون، شامل دو صفحه نزديك به هم (الكترودها) هستند و از هواي محيط به عنوان الكتروليت استفاده ميكنند. چنانچه تغيير ناگهاني در غلظت هواي محيط روي دهد، حسگر آن را به آتش تعبير ميكند. حسگرهاي يونيزاسيون، حاوي مقادير كمي مواد راديواكتيو بوده (براي يونيزه كردن ذرات موجود در هواي اطراف الكترودها)و براي همين عمر دائمي ندارند.
حسگرهاي حرارت، كار تشخيص حرارت در محل را بر عهده دارند. روش كار اين حسگرها كاملاً مشابه جفت دما يا ترموكوپل يخچالهاي خانگي است. اين حسگرها در داخل خود دو صفحه از مواد متفاوت و چسبيده به هم دارند كه با گرم شدن و يا سرد شدن، جهت خم شدن صفحه تركيبي تغيير ميكند و باعث اتصال جريان ميشود. انواع جديدتر اين حسگرها داراي دماسنح بوده و به تغييرات درجه حرارت حساس ميباشد.
حسگرهاي تركيبي، حسگرهايي هستند كه از تركيب يك حسگر دود و يك حسگر حرارت بوجود آمدهاند و ميتوان خروجي آنها را بسته به حساسيت محل و تعداد اعلامهاي اشتباه بر روي و/يا تنظيم نمود. روشن است كه در حالت «يا» تعداد اعلامهاي اشتباه بيشتر بوده و در حالت «و» اعلام با تاخير بيشتري صورت ميگيرد.
سامانه اتصال به رايانه سامانه مركزي، يك سامانه تشخيص آتش سوزي است. در اين سامانه اعلامهاي حسگرها تجزيه و تحليل شده و براي اعلام حريق يا در حالتهاي مشكوك، اعلام نياز به بازبيني انسان تصميم گيري ميشود. اين سيستمها اغلب يه صفحه كليد براي ورود فرامين توسط انسان و مانيتور براي مشاهده فرامين مجهز هستند. اين سيستمها امروزه يه رايانه متصل شده و از طريق نرمافزار مخصوص خود، برنامه را دريافت ميكنند. يكي ديگر از وظايف اين سيستمها انتخاب نوع خروجي (آژير خطر عمومي، آژير خطر در جاهاي خاص، تماس با مركزآتش نشاني و ساير خروجيها) است.خروجيها خروجي سامانه هاي اعلام آتش سوزي، بسته به محل وقوع يا نوع آتش ايجاد شده، ميتواند شامل موارد مختلفي باشد. تماس خودكار با آتش نشاني محلي، روشن نمودن تابلوهاي خروج اضطراري، فعال سازي سامانه آتش خاموش كن خودكار، به صدا درآوردن آژيرهاي خطر، قفل كردن يا از حالت قفل خارج كردن دربهاي محلهاي مختلف (مانند در خروجيهاي اضطراري) همگي از مواردي است كه ميتواند بسته به تصميم سيستم انجام شود. سيم كشي دو روش كلي براي سيم كشي سيستمهاي اعلام آتش وجود دارد. روش حلقهاي (Loop) يا روش ستارهاي. در قديم كه سيستمهاي آدرسپذير وجود نداشتند، اغلب از روش حلقهاي استفاده ميشد. در اين روش، حسگرها برروي يك حلقه مستقر بودند و اين حلقه، از اتاقي به اتاق ديگر، و از حسگري به حسگر ديگر ميرسيد. بعدها، تصميم بر اين شد كه هرگروه از حسگرها كه مربوط به محلي خاص در ساختمان هستند، با رشته سيم مجزايي به سيستم مركزي متصل باشند تا بتوان تشخيص داد كه آتش سوزي دقيقاً در كدام محل رخ دادهاست. با پيشرفت فناوري، سيستم سيم كشي مجدداً به حالت حلقهاي بازگشتهاست. به اين مفهوم كه جريان تغذيه توسط دو رشته سيم و جريان اطلاعات توسط دو رشته ديگر با سيستم مركزي ميرسد. براي هر حسگر كد مخصوصي اختصاص داده شدهاست و سيستم بدون نياز به سيم كشي مجزا براي هر حسگر، آن حسگر و محل قرار گيري آنرا به خوبي (از روي كد مخصوصش) ميشناسد. ارسال كدها و اطلاعات بين حسگرها و سيستم مركزي در هر ثانيه چندين بار صورت ميگيرد و حسگر حتي نياز خود به سرويس و تعمير را نيز به سيستم مركزي اعلام مينمايد.مونيتورينگ
سامانه هاي اعلام و خاموشي آتش خودكار معمولاً از يك نمايشگر در قسمتهاي پر تردد يا نگهبانيها كه به صورت ۲۴ ساعت حضور دارند استفاده ميشود كه اين پنلها را Mimic panelمينامند
سيستم اعلام حريق متعارف سامانه متعارف از قديمي ترين انواع سيستمهاي اعلام حريق است كه عليرغم تغييرات كيفي اندك، هم چنان مورد استفاده قرار ميگيرد. در اين سيستم چندين حسگر(Detector) و شستي كه يك منطقه از ساختمان را پوشش ميدهند در قالب يك مدار به هم پيوسته، به تابلوي كنترل مركزي متصل ميشوند. بنابراين هر مدار نمايندهٔ يك منطقهاست. در ساختمانهاي عمومي اعلام ناشي از حريقي كوچك ممكن است موجب هراس تعداد زيادي و يا اخلال در روند معمولي فعاليتها گردد از اين رو در اين اماكن استفاده از پيش پيام سيستمهاي دو مرحلهاي مناسب تر است. همان گونه كه در تصاوير مشخص است، نحوهٔ هم بندي تجهيزات كشف و تشخيص نسبت به تابلوي كنترل مركزي به صورت شاخهاي و يا به عبارت ديگر شعاعي است. هر تابلوي كنترل مركزي متعارف ميتواند ۲،۴،۸ و يا مدارهاي بيشتري را پشتيباني كند. سامانه اعلام حريق آدرس پذير اصول كشف و تشخيص حريق در سامانه هاي آدرس پذير، مشابه سيستمهاي متعارف است، به جز اين كه در اين گونه سيستمها، هر يك از حسگر(Detector)هاي اتوماتيك و يا شستيها داراي آدرس منحصربهفردي هستند كه از طريق آن تابلوي كنترل مركزي قادر به شناسايي و تعيين هر يك از آن هاست. كنترل پنل مركزي اعلام حريق با استفاده از پروتكل هاي ارتباطي، اطلاعات وضعيت هر يك از تجهيزات اعلام حريق را تجزيه تحليل كرده و در هنگام وقوع حريق و يا خطاا در سامانه محل دقيق آلارم و يا خطا را مشخص مي كند. اين سيستمها به دو صورت حلقه و شاخه پيكربندي ميگردد.